Heb je ooit gemerkt dat je je lichamelijk niet goed voelt, maar niet kunt aanwijzen waarom? Of dat je gezondheid wordt beïnvloed door stress, je emoties, of je energie? Gezondheid is zoveel meer dan alleen je fysieke lichaam – het is een combinatie van je lichaam, geest, emoties en de energie om je heen. En dat is precies waarom een holistische aanpak noodzakelijk is.
Als je aan gezondheid denkt, denk je waarschijnlijk als eerste aan de dingen die te maken hebben met een gezonde leefstijl, namelijk gezonde voeding, voldoende bewegen en genoeg slapen. Hoewel dit zeker belangrijk is, gaat echte gezondheid veel verder dan alleen je fysieke welzijn. Hoe jij je voelt – fysiek, mentaal, emotioneel en zelfs energetisch – is allemaal met elkaar verbonden. Heb je bijvoorbeeld ooit gehoord van het feit dat stress je letterlijk ziek kan maken? Of dat fysieke klachten, zoals buikpijn of hoofdpijn, ineens opspelen als je je mentaal niet goed voelt?
Holistische gezondheid kijkt naar het totaalplaatje: je lichaam, je emoties, je gedachten en zelfs de energie om je heen. Een concept wat voor veel mensen een beetje abstract of zweverig is, maar wat de meeste mensen toch wel herkennen als je het uitlegt. In deze blog duik ik dieper in hoe deze aspecten met elkaar samenhangen, hoe klachten vaak een dieperliggende oorzaak hebben, en hoe je stap voor stap kunt werken aan meer balans en energie.
Natuurlijk vormt een gezond lichaam vormt de basis voor alles. Zonder voldoende energie of een goed functionerend immuunsysteem is het lastig om helder te denken, emoties te reguleren of te genieten van je leven. Maar het lichaam is complexer dan dat.
Fysieke gezondheid
Gezonde voeding is van essentieel belang, omdat wat je eet direct invloed heeft op hoe je je voelt en functioneert. Een dieet dat rijk is aan onbewerkte, voedzame producten voorziet je lichaam van de benodigde bouwstenen om optimaal te presteren. Onbewerkte voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, en gezonde vetten ondersteunen niet alleen je fysieke gezondheid, maar helpen ook bij het behouden van energie en een goede mentale balans. Wat je eet heeft daarom niet alleen invloed op je fysieke lichaam, maar óók je mentale gezondheid.
Echter, niet iedereen heeft dezelfde voedingsbehoeften. Onderzoek heeft aangetoond dat onze genetica, metabolisme en zelfs ons darmmicrobioom bepalen hoe we voeding verwerken. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat mensen verschillend reageren op hetzelfde dieet, afhankelijk van hun unieke biologische kenmerken (Spector et al., 2019). Dit benadrukt het belang van precision nutrition, ofwel gepersonaliseerde voeding, waarbij voeding wordt afgestemd op jouw specifieke genetische en metabolische eigenschappen voor een optimaal resultaat.
Een mooi voorbeeld van gepersonaliseerde voeding is Human Design, een systeem dat inzicht geeft in wie jij bent en welke voedingsstijl het beste bij jou past. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je eetpatroon moet worden aangepast aan jouw specifieke behoeften, bijvoorbeeld door te kiezen voor warme maaltijden als je een bepaald digestietype hebt. Een ander heeft daarentegen meer baat bij koude, rauwe voeding. Door inzicht te krijgen in deze verschillen, kun je je voedingspatroon afstemmen op wat het beste bij jou past.
Waarom suppletie vaak nodig is
Naast voeding speelt ook suppletie een cruciale rol in het ondersteunen van je lichaam bij het behouden van optimale gezondheid. Veel mensen ervaren ondanks een gezond dieet tekorten aan essentiële voedingsstoffen, zoals magnesium, vitamine D of omega-3 vetzuren. Magnesium speelt een cruciale rol in de spierfunctie, bevordert ontspanning en helpt het herstel na fysieke inspanning (Rosanoff et al., 2012). Vitamine D is niet alleen essentieel voor de gezondheid van de botten, maar ook voor een goed werkend immuunsysteem en een gezond humeur (Holick, 2007). Omega-3 vetzuren, vooral EPA en DHA, zijn belangrijk voor de hersenfunctie, het verminderen van ontstekingen en het bevorderen van cardiovasculaire gezondheid (Simopoulos, 2002).
Hoewel suppletie geen vervanging is voor een gezond en gevarieerd dieet, kan het in bepaalde gevallen een waardevolle aanvulling zijn om de balans in je lichaam te herstellen. Dit kan nodig zijn wanneer je bepaalde voedingsstoffen niet in voldoende mate binnenkrijgt, wat verschillende oorzaken kan hebben, zoals verhoogde stress, verminderde opname in de darmen, of een voedingsbodem die armer is in mineralen dan vroeger. Wetenschappelijk onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat 80% van de Nederlandse bevolking in de wintermaanden een vitamine D-tekort heeft (van Schoor et al., 2014), en dat magnesiumtekorten vaak voorkomen, vooral bij mensen met een verhoogde stressbelasting (Zeng et al., 2015).
Supplementen kunnen een waardevolle ondersteuning zijn, vooral wanneer je lichaam extra hulp nodig heeft om tekorten aan te vullen. Ze zijn echter geen vervanging voor een gezonde voeding. Een goede basis voor veel mensen bestaat uit magnesium, vitamine D (met K2), omega-3 vetzuren en vitamine B12. Deze voedingsstoffen dragen bij aan het herstel van een optimale balans in je lichaam en kunnen helpen om de algehele gezondheid te ondersteunen.
Het belang van bewegen en rust
Daarnaast is voldoende beweging belangrijk. Het houdt je lichaam niet alleen sterk en soepel, maar helpt ook om afvalstoffen af te voeren en je stemming te verbeteren. Zelfs een korte wandeling in de natuur kan wonderen doen. Aan de andere kant is voldoende rust net zo belangrijk. Zonder voldoende hersteltijd raakt je lichaam uit balans. Veel sporten kan daarom in sommige gevallen averechts werken. Daarnaast is slaap enorm belangrijk. Zorg voor een gezonde slaaproutine en zorg dat je zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende slaapt. Vermijd schermen vlak voor het slapengaan en creëer een rustgevende avondroutine. Essentiële oliën kunnen ook een hele goede manier zijn om de slaap op een natuurlijke manier te ondersteunen.
Waarom stress reguleren zo belangrijk is
Cortisol is een hormoon dat wordt vrijgegeven wanneer je stress ervaart. Op de korte termijn helpt het je om scherp en alert te blijven. Maar als je chronisch gestrest bent, blijft je cortisolniveau continu verhoogd, wat op de lange termijn klachten kan veroorzaken zoals een verzwakt immuunsysteem, hormonale disbalans of gewichtstoename (McEwen, 2008).
Om je cortisol te verlagen, kun je ontspanningsoefeningen zoals ademhalingstechnieken, yoga of mindfulness proberen. Ook fysieke aanraking, zoals een massage, kan cortisolniveaus aanzienlijk verlagen.
Mentale gezondheid
Je gedachten en overtuigingen spelen een veel grotere rol in je gezondheid dan je misschien beseft. Negatieve overtuigingen, zoals “ik ben niet goed genoeg” of “ik moet alles goed doen,” kunnen je lichaam letterlijk ziek maken. Dit komt omdat ze een constante stressreactie in je lichaam kunnen activeren, wat leidt tot de verhoogde aanmaak van stresshormonen zoals cortisol. Wanneer je lichaam voortdurend in een staat van “vechten of vluchten” verkeert, worden je stresshormonen uit balans gebracht, wat niet alleen invloed heeft op je emoties en mentale gezondheid, maar ook op je fysieke gezondheid.
Op de lange termijn kan deze chronische stress je hormonen in de war sturen, wat kan leiden tot klachten zoals onregelmatige menstruatie, vermoeidheid, slaapproblemen, gewichtstoename, verhoogde ontstekingen en zelfs onvruchtbaarheid (Sapolsky, 2004). Een verstoord hormonaal evenwicht kan de werking van andere belangrijke systemen in je lichaam, zoals je immuunsysteem en je spijsvertering, beïnvloeden. Bovendien kan het de productie van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine verminderen, wat kan bijdragen aan depressieve gevoelens of een verminderde motivatie (McEwen, 2008).
Negatieve gedachten kunnen ook de balans van de microbiota in je darmen verstoren, wat verder kan bijdragen aan het ontwikkelen van stressgerelateerde aandoeningen zoals maagklachten, angst en depressie (Van der Kolk, 2014). Dit benadrukt hoe belangrijk het is om negatieve overtuigingen aan te pakken, omdat dit niet alleen je mentale welzijn verbetert, maar ook je fysieke gezondheid en hormonale balans ondersteunt. Je kan dit bijvoorbeeld bewerkstelligen door te werken aan positieve affirmaties, meditatie of cognitieve gedragstherapie.
Emotionele gezondheid
Naast hoe je geest je lichaam beïnvloedt, heeft je emotionele gezondheid een grote impact op hoe je je fysiek voelt. Je lichaam en emoties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Denk maar aan dat knagende gevoel in je buik wanneer je je ergens zorgen over maakt, of de spanning in je nek en schouders na een stressvolle dag. Emoties die niet volledig worden verwerkt, kunnen zich vastzetten in je lichaam, wat op de lange termijn kan leiden tot fysieke klachten zoals vermoeidheid, hoofdpijn of spijsverteringsproblemen.
Onderdrukte emoties en lichamelijke klachten
Veel mensen hebben geleerd om emoties zoals verdriet of boosheid te onderdrukken, vaak zonder zich ervan bewust te zijn dat dit spanningen in het lichaam veroorzaakt. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat onverwerkte emoties letterlijk kunnen worden opgeslagen in je spieren en bindweefsel (Van der Kolk, 2014). Deze opgebouwde spanningen kunnen zich manifesteren als fysieke klachten. Beweging, zoals dans of yoga, kan helpen om vastgezette emoties los te laten en het lichaam te ontspannen. Dit proces kan niet alleen verlichting bieden voor de fysieke klachten, maar ook bijdragen aan emotioneel herstel.
Energetische gezondheid
Hoe je je voelt, wordt niet alleen beïnvloed door wat er in je lichaam en hoofd gebeurt, maar ook door de energie om je heen en die je zelf uitstraalt. Dit betekent dat je omgeving, de mensen met wie je omgaat, en hoe je omgaat met grenzen en stress, een grote rol spelen in jouw welzijn.
Een belangrijk aspect van energetische gezondheid is het bewaken van je persoonlijke energie. Stel jezelf eens de vraag: hoe vaak zeg je “ja” tegen iets wat je eigenlijk niet wilt? Het kan verleidelijk zijn om altijd beschikbaar te zijn, maar dit kost je energie en kan leiden tot gevoelens van vermoeidheid, een opgejaagd gevoel of zelfs fysieke klachten zoals hoofdpijn. Grenzen stellen is daarom essentieel. Het is geen egoïsme, maar juist een daad van zelfzorg en respect voor jezelf. Denk bijvoorbeeld aan het nemen van een moment rust na een drukke dag of het kiezen voor activiteiten die je energie geven in plaats van nemen.
Daarnaast kunnen onverwerkte emoties en trauma’s leiden tot energetische blokkades, wat zich kan uiten in terugkerende klachten of gevoelens van vastzitten. Het werken aan deze blokkades is belangrijk om meer balans te ervaren. Ondanks dat therapieën zoals osteopathie, acupunctuur en andere vormen van energetische therapie vaak worden gezien als alternatieve behandelmethoden, laat onderzoek zien dat ze een positief effect kunnen hebben op het autonome zenuwstelsel (McCraty et al., 2009). Dit systeem reguleert onder andere stress en ontspanning, en door het te balanceren, kan het lichaam zich beter herstellen.
Energetische gezondheid draait niet om iets vaags of ongrijpbaars, maar juist om praktische manieren om beter voor jezelf te zorgen, je energie op te laden en meer veerkracht te ontwikkelen. Het vormt een krachtig onderdeel van een holistische aanpak, waarin fysiek, mentaal, emotioneel en energetisch welzijn samenkomen. Steeds meer wetenschappelijke inzichten bevestigen de invloed van energie op onze gezondheid, zoals hoe trauma en stress in ons lichaam opgeslagen kunnen worden en ons functioneren beïnvloeden.
Familieopstellingen
Een interessante toepassing binnen dit kader is het principe van familieopstellingen. Deze therapeutische methode maakt onbewuste dynamieken en blokkades in je familiesysteem zichtbaar. Misschien herken je bepaalde terugkerende thema’s binnen je familie, zoals financiële problemen, moeizame relaties of een gebrek aan zelfvertrouwen. Vaak lijken zulke patronen simpelweg deel van ‘wie we zijn,’ maar ze kunnen doorgegeven zijn van generatie op generatie. Epigenetisch onderzoek ondersteunt dit idee steeds meer: Trauma’s, zoals oorlogservaringen, kunnen via epigenetische veranderingen in DNA worden doorgegeven, wat invloed heeft op hoe je je voelt en functioneert. Deze overgedragen trauma’s kunnen onder andere leiden tot verhoogde stressgevoeligheid, angst en depressieve symptomen, die doorgegeven worden over generaties heen (Yehuda et al., 2016; Radtke et al., 2019).
Tijdens een familieopstelling worden deze onbewuste dynamieken zichtbaar gemaakt. Dit proces helpt je niet alleen om belemmerende patronen te doorbreken, maar biedt ook een nieuw perspectief op jouw plek binnen je familie en hoe deze patronen jouw leven beïnvloeden. Zo wordt zichtbaar dat energetische therapieën, zoals familieopstellingen, niet alleen diepgaande emotionele inzichten bieden, maar ook aansluiten bij wat de wetenschap ons leert over de erfenis van trauma en patronen.
Waarom een holistische aanpak werkt
Een holistische benadering gaat ervan uit dat alle aspecten van het leven – fysiek, mentaal, emotioneel en energetisch – met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Het doel is om deze verschillende gebieden in balans te brengen, omdat een verstoring in één aspect vaak klachten in andere gebieden kan veroorzaken.
De kracht van een holistische aanpak ligt in het feit dat je niet alleen symptomen behandelt, maar ook de onderliggende oorzaken onderzoekt. Vaak is een klacht een teken dat er op een dieper niveau iets niet in balans is. Door te werken aan het herstellen van de balans op alle niveaus van je gezondheid, pak je de oorzaak van problemen aan en geef je jezelf de mogelijkheid om werkelijk te herstellen. Hoewel het woord “holistisch” soms vage associaties oproept, betekent het in feite dat je naar het lichaam als geheel kijkt in plaats van alleen naar afzonderlijke organen of systemen.
Praktische tips voor een holistische aanpak
Wil je aan de slag met holistische gezondheid? Hier zijn een paar eenvoudige stappen die je meteen kunt toepassen:
- Voeding: Eet meer onbewerkte, voedzame producten en ontdek via Human Design welk type voeding bij je past. Overweeg suppletie als aanvulling.
- Emoties: Neem dagelijks even tijd om te reflecteren. Schrijf je gevoelens op of praat met iemand die je vertrouwt.
- Energie: Leer je grenzen kennen en stel ze ook. Zeg nee tegen dingen die niet bij je passen en ja tegen wat je energie geeft.
- Mentale gezondheid: Observeer je gedachten en vervang negatieve overtuigingen door positieve affirmaties. Probeer ook dagelijks mindfulness- of meditatietechnieken toe te passen om je gedachten tot rust te brengen. Een eenvoudige oefening zoals focussen op je ademhaling gedurende 5 minuten kan al een groot verschil maken.
- Beweging en ontspanning: Zoek een vorm van beweging waar je blij van wordt, of het nu yoga, wandelen of fitness is. Zorg daarnaast voor voldoende rustmomenten om te herstellen.
- Energie en omgeving: Creëer een omgeving die je ondersteunt. Dit kan betekenen dat je je huis opruimt, planten toevoegt of meer tijd doorbrengt in de natuur. Je omgeving is een verlengstuk van je mentale en fysieke energie en mag zeker niet worden onderschat.
- Ondersteuning zoeken: Soms kun je niet alles alleen oplossen. Loop je vast? Zoek een coach, therapeut of andere professional die je kan begeleiden bij het herstellen van balans in je leven.
Je gezondheid als geheel
Kortom, gezondheid is dus veel meer dan alleen je fysieke lichaam. Het is een integraal geheel van je lichaam, geest, emoties en energie. Door deze verschillende aspecten van je gezondheid met elkaar in balans te brengen, kun je een echt gezonde levensstijl creëren. Een holistische benadering van gezondheid houdt in dat je niet alleen je voeding en beweging optimaliseert, maar ook bewust werkt aan je mentale, emotionele en energetische welzijn. Wanneer deze vier gebieden in harmonie zijn, ervaar je meer energie, minder stress en een beter gevoel van welzijn in het algemeen.
Het is belangrijk te begrijpen dat er geen “one-size-fits-all” oplossing is voor gezondheid. Wat voor jou werkt, is afhankelijk van je unieke behoeften, je genetica en je persoonlijke omstandigheden. Een holistische benadering vraagt om (zelf)onderzoek, geduld en de bereidheid om jezelf volledig te begrijpen. Maar met deze kennis kun je echte gezondheid ervaren die verder gaat dan oppervlakkige oplossingen en die voor balans zorgt van binnenuit.
Let op: Healthy body and mindset streeft ernaar om in haar materiaal altijd juiste en actuele informatie aan te bieden. Hoewel deze informatie met de hoogst mogelijke zorgvuldigheid is samengesteld, staat Healthy body and mindset niet in voor de volledigheid, juistheid of actualiteit van de informatie. Bovendien kan deze informatieve blog verouderde informatie bevatten, afhankelijk van wanneer je deze leest. De informatie in deze blog is niet bedoeld om een diagnose te stellen en/of te genezen, te behandelen of ziekten te voorkomen. Deze informatie vervangt nooit de diagnostiek, verpleging en verzorging vanuit de reguliere gezondheidszorg. Bovendien bevat deze informatieve blog algemene informatie rondom onze gezondheid, voeding, suppletie en leefstijl en geen één-op-één advies. Het opvolgen van het gegeven advies is geheel op eigen risico. Wil je wel graag advies op basis van jouw situatie? Neem dan contact op.
Referenties
Goyal, M., et al. (2014). Meditation programs for psychological stress and well-being: A systematic review and meta-analysis. JAMA Internal Medicine.
Holick, M. F. (2007). Vitamin D deficiency. The New England Journal of Medicine, 357(3), 266-281. https://doi.org/10.1056/NEJMra070553
McCraty, R., Atkinson, M., & Tomasino, D. (2009). The impact of heart coherence training on stress resilience in a workplace setting. Global Advances in Health and Medicine.
McEwen, B. S. (2008). Central effects of stress hormones in health and disease: Understanding the protective and damaging effects of stress and stress mediators. European Journal of Pharmacology.
Radtke, K. M., Grabe, H. J., & Möller, H. J. (2019). Epigenetic mechanisms and the intergenerational transmission of trauma. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 97, 191-202. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2018.11.015
Sapolsky, R. M. (2004). Why zebras don’t get ulcers: The acclaimed guide to stress, stress-related disease, and coping. Henry Holt and Company.
Spector, T. D. (2019). The personalized diet revolution: Genes, microbiomes, and metabotypes. Annual Review of Nutrition.
Van der Kolk, B. A. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma.
Van Schoor, N. M., & Lips, P. (2014). Worldwide vitamin D status. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism.
Yehuda, R., Daskalakis, N. P., Bierer, L. M., & Andrews, A. (2016). Childhood trauma, PTSD, and the epigenetic regulation of the FKBP5 gene: Implications for the intergenerational transmission of trauma. Journal of Clinical Psychiatry, 77(4), 530-537. https://doi.org/10.4088/JCP.15m10211