Dit is een hele andere blog dan je van mij gewend bent. Een veel persoonlijkere blog. Namelijk een blog over mijn zoektocht naar antwoorden over hoogbegaafdheid.
Allereerst: ik heb geen officiële “diagnose”. Hoewel ik mij in alle kenmerken van hoogbegaafdheid herken, en ik steeds meer leer over de verschillende types binnen het hoogbegaafdzijnsspectrum, evenals hoe ik als kind was, voel mij nog steeds erg terughoudend om mezelf hoogbegaafd te noemen. Dat doe ik daarom ook niet. Echter, sinds ik mij in het principe van hoogbegaafdheid heb verdiept, vallen er steeds meer puzzelstukjes op zijn plek. Desondanks claim ik hiermee niet dat ik hoogbegaafd b
Een onverwachte zoektocht
Laten we bij het begin beginnen: hoogbegaafdheid is breder dan alleen ‘slim zijn’. Hoogbegaafdheid wordt gekenmerkt door een heel scala aan (gedrags)kenmerken. Kenmerken waar ik mij eigenlijk allemaal in herken, maar waarvan ik nu pas weet dat ze bij hoogbegaafdheid horen. Hieronder zie je een aantal kenmerken in een schematisch overzichtje, zodat je een beetje een idee hebt (dat vind ik zelf altijd heel fijn – ik weet inmiddels dat dit komt doordat ik visueel en top-down leer, ik heb eerst het grote plaatje nodig om dingen te begrijpen. Een typisch kenmerk van hoogbegaafdheid overigens).
Ik associeerde hoogbegaafdheid, net als heel veel mensen, vooral met extreem slim zijn. Kinderen die overal in uitblinken, dingen uitvinden en alleen maar 10’en halen op school. Dat was ik niet. Ja, ik deed het goed, maar heb altijd moeten leren en huiswerk moeten maken. Het ging zeker niet vanzelf. Er waren altijd kinderen véél slimmer dan ik. Ik heb mij in mijn leven heel vaak dom gevoeld, omdat ik bijvoorbeeld een vraag niet begreep. Of de vraag blijkbaar moeilijker maakte dan dat deze was. En – zo weet ik nu – past mijn manier van denken blijkbaar niet goed bij wat er wordt gevraagd binnen het klassikale schoolsysteem.
Het aangepaste schoolmeisje: intelligent, maar onzichtbaar
Ik was dat lieve, brave schoolmeisje. Ik deed wat de juf vroeg, wilde graag aardig gevonden worden en hielp andere leerlingen. Ik was het liefst de “hulpjuf” en hielp kinderen met dingen uitzoeken. Tegelijkertijd was ik enorm nieuwsgierig en las ik liever een boek dan dat ik ging buitenspelen. De bibliotheek was mijn favoriete plek. Daarnaast klikte ik vaak beter met oudere kinderen, iets wat ik zowel als kleuter, jong kind, maar ook als tiener had. En eigenlijk is dit gedurende mijn gehele volwassen leven nog steeds zichtbaar.
Het aangepaste schoolmeisje is overigens een bekend fenomeen binnen hoogbegaafdheid, vooral bij meisjes (maar ook jongens kunnen dit ervaren, dus voel je vrij om overal waar zij staat, hij in te vullen!). Dit type past zich perfect aan de verwachtingen van de omgeving aan, waardoor hun hoogbegaafdheid vaak onopgemerkt blijft.
Ik herken me hier volledig in.
Het zogenaamde “aangepaste schoolmeisje” doet precies wat de juf vraagt en haalt goede cijfers (check). Intrinsieke motivatie speelt een kleinere rol, het draait vooral om voldoen aan de verwachtingen van de leraar en omgeving (check). Omdat ze goed kan onthouden en reproduceren, presteert ze prima binnen het schoolsysteem (check). Maar ze is niet per se de beste van de klas (check). Ze past zich aan het gemiddelde tempo aan, om maar niet buiten de groep te vallen. Dit zijn de kinderen waarvan wordt gezegd: “Wat een braaf en rustig meisje, had ik er daar maar meer van!” (je voelt hem waarschijnlijk al aankomen: dubbel check, haha).
Het probleem? Haar échte manier van denken (top-down, associatief en buiten kaders) verdwijnt naar de achtergrond en wordt niet herkend. Waar andere hoogbegaafde kinderen misschien rebels of kritisch worden, kiest het aangepaste schoolmeisje ervoor om niet op te vallen. Ze leert zich te gedragen zoals de omgeving dat van haar verwacht. Niet meer en niet minder.
Perfectionisme en faalangst
Naast aanpassingsvermogen speelt ook perfectionisme en faalangst een grote rol. Ze stelt hoge eisen aan zichzelf, maar wil tegelijkertijd niet als ‘betweter’ worden gezien (check, alhoewel ik dat vroeger als tiener door onzekerheid dat best wel eens kon zijn… ). Hierdoor kan ze haar denkkracht bewust verbergen en zichzelf kleiner maken dan ze eigenlijk is. Tegelijkertijd is ze bang om fouten te maken, ze is immers gewend om aan verwachtingen te voldoen en wil hier ook aan blijven voldoen (ook herkenbaar).
Zo heb ik een herinnering dat ik blijkbaar was vergeten dat we een topografie overhoring hadden op de basisschool en ik hier zo van slag door was, dat ik huilend naar huis ben gefietst of gerend (althans, zo herinner ik mij dat dus). Of die ene keer dat ik geen 10 had voor mijn dictee omdat ik het woord “autootje” niet met dubbel o had geschreven. Of die ene keer in groep 3 dat ik met een specifieke rekenoefening onder tijdsdruk telkens niet beter was dan het jongetje naast mij, waardoor ik enorm op ging zien tegen het vak rekenen. Dat weet ik na al die jaren nog steeds héél goed, alsof het de dag van gisteren was.
Laat ontdekte hoogbegaafdheid
Omdat ze zich zo goed aanpast, wordt haar hoogbegaafdheid vaak pas laat ontdekt. Op school wordt ze zelden gezien als ‘het typische hoogbegaafde kind’. Pas later in haar (vaak volwassen) leven ontdekt ze dat ze anders denkt, sneller verbanden legt en diepgaander voelt dan veel mensen om haar heen. Dit inzicht kan bevrijdend zijn, maar ook verwarrend. Het kan leiden tot twijfel, perfectionisme en identiteitsvragen (en of ik daar last van heb gehad, haha).
Wetenschappelijk onderzoek
Het concept van het “aangepaste schoolmeisje” komt overigens voort uit onderzoek naar hoogbegaafdheid bij meisjes, waarin werd ontdekt dat meisjes vaker sociaal geaccepteerd gedrag vertonen, waardoor hun uitzonderlijke intelligentie minder zichtbaar wordt. Dit fenomeen is uitgebreid onderzocht door experts als bijvoorbeeld Tessa Kieboom (Belgische hoogbegaafdheidsexpert, die onderzoek heeft gedaan naar hoe hoogbegaafde meisjes zich anders ontwikkelen dan hoogbegaafde jongens), Linda Silverman (Amerikaanse psychologe, bekend van het concept “visual-spatial learners”, een groep waar veel hoogbegaafde meisjes onder vallen) en Françoys Gagné (onderzoeker die aantoonde hoe omgeving en aanpassing een rol spelen in de ontwikkeling van begaafdheid).
Associatief denken: razendsnel verbanden leggen
Ik heb daarnaast een heel associatieve manier van denken. Mijn hersenen leggen (blijkbaar) razendsnel verbranden tussen verschillende onderwerpen, vaak op een manier waarbij zaken op het eerste gezicht niet direct met elkaar te maken lijken te hebben. In mijn hoofd zijn dit echter hele logische verbanden. Ik denk hierbij in patronen in plaats van in losse feiten en ben geneigd verschillende kennisgebieden met elkaar te verbinden.
Bijvoorbeeld: als ik een film of serie kijk en er gebeurt iets wat mij triggert, of het nu een historische gebeurtenis, een wetenschappelijk fenomeen of een acteur is welke ik denk eerder te hebben gezien – dan moet ik het meteen opzoeken. Anders word ik onrustig. Dit wordt vaak verkeerd begrepen, wat natuurlijk logisch is. Als iemand zijn of haar telefoon erbij pakt om iets op te zoeken terwijl je gewoon een film aan het kijken bent, komt dit heel ongeïnteresseerd over. Echter, het tegenovergestelde is waar: ik wil méér weten, méér begrijpen, dieper duiken. Mijn hersenen willen dan nét een stapje verder gaan.
Een ander voorbeeld van associatief denken is een situatie tijdens de laudatio van mijn promotie (het praatje waarbij er wat over jou als persoon wordt verteld). Ik werd tijdens deze “toespraak” een wervelwind genoemd. In eerste instantie (of beter gezegd de eerste paar seconden) wist ik niet of dat positief bedoeld was, maar na de uitleg erbij besefte ik dat dit precies klopt bij wie ik ben. Mijn gedachten gaan snel, mijn energie brengt beweging, en als ik enthousiast ben over iets, dan voelt het soms alsof ik op topsnelheid vooruitga. Mijn gedachten dwaalde echter meteen af naar mijn Human Design-incarnatiekruis: de cross of Migration 2, wat letterlijk een energie weerspiegelt van beweging, transformatie en verandering. Precies wat een wervelwind ook doet. Net zoals een wervelwind heb ik de natuurlijke neiging om dingen in beweging te zetten, zowel in mezelf als in de wereld om mij heen. Met die energie kan ik de mensen om mij heen meenemen, inspireren en verplaatsen –zowel fysiek als mentaal. Wanneer ik oprecht enthousiast en energiek ben, werkt dit dus aanstekelijk: iets wat ik de afgelopen jaren ook echt heb gezien in mijn werk. Mijn enthousiasme komt dan over en zet mensen áán. Voor de juiste mensen ben ik dus niet “te veel”, maar wordt mijn energie en frisse wind juist gewaardeerd. Is het dus toeval dat mensen mij zo ervaren? Of is dit simpelweg een expressie van mijn energie en manier van denken? Anyway: zo’n soort verband leggen tussen twee ogenschijnlijk onafhankelijke zaken is een kenmerk van associatief denken.
Dit associatief denken is overigens ook iets wat ik terugzie in mijn bedrijf: ik combineer kennis uit de reguliere geneeskunde, orthomoleculaire geneeskunde, energetische geneeskunde en Human Design. Veel mensen focussen zich op één van deze gebieden, maar voor mij is deze combinatie volkomen logisch. Ik zie patronen en verbanden tussen deze verschillende disciplines en door deze met elkaar te verbinden creëer ik iets nieuws op een innovatieve manier. Ik kijk niet alleen naar klachten afzonderlijk, ik kijk naar het grotere geheel. De biologische processen in je cellen, de behoeften van jouw organen en systemen, maar ook de patronen die jij als persoon laat zien: het speelt allemaal een rol als het gaat om jouw gezondheid. De verbanden die ik leg binnen mijn bedrijf, komen allemaal voort uit associatief denken.
Veel mentale uitdaging nodig
Ik heb véél mentale uitdaging nodig. En een doel.
Geen doel = geen uitdaging.
Als ik geen uitdaging heb, voel ik me leeg, ongemotiveerd en ondergewaardeerd. Lange tijd kon ik niet goed plaatsen waar dat gevoel vandaan kwam, maar het afgelopen halfjaar is dat besef steeds duidelijker geworden. Mijn brein heeft iets nodig om over na te denken, iets nieuws om te ontdekken of iets te begrijpen. Stilstand voelt voor mij vaak niet als rust (terwijl ik zeker voldoende rust nodig heb), maar als een gebrek aan richting.
Ik krijg energie van nieuwe dingen leren, van dieper duiken in onderwerpen die me fascineren. Dit is niet alleen een intellectuele behoefte, maar ook een manier om me verbonden te voelen met mezelf en de wereld om me heen. Misschien verklaart dat ook waarom ik niet zoveel met smalltalk heb—het blijft vaak te oppervlakkig, zonder diepgang of betekenis. Maar als een gesprek kan leiden tot oprechte verbinding, dan ben ik juist helemaal aanwezig. Die verbinding met anderen is iets waar ik diep naar verlang en waarvan ik weet dat het me energie kan geven, net als nieuwe kennis en inzichten.
Het nodig hebben van mentale uitdaging was als kind zijnde eigenlijk ook al zichtbaar: de “waarom”-vraag was bij mij favoriet. Uiteraard hebben alle kinderen dat, maar ik had dat blijkbaar nog meer dan gemiddeld. Mijn oma heeft een aantal jaar met kerst boekjes gegeven met allerlei weetjes. Fantastisch vond ik het. Want ik wilde inderdaad graag weten wat het grootste getal ter wereld is (toentertijd één googloplex voor het geval je het wil weten, haha) en welk dier het langste slaapt (spoiler alert: de koala – zo’n 22 uur per dag).
Ben ik hoogbegaafd of is het gewoon mijn Human Design?
Ik dacht eerst dat deze kenmerken het gevolg zijn van mijn unieke Human Design. Ik ben namelijk een 6/2 emotionele generator met zeven van de negen centra gedefinieerd.
Een 6/2 profiel bestaat uit een 6-lijn en een 2-lijn. Een 6-lijn maakt je van nature een visionair. Dit betekent dat je vaak een groot deel van je leven bestaat uit het een zoektocht naar waarheid en betekenis, boven situaties uitstijgt en goed patronen kunt zien. Ook wordt de 6-lijn gekenmerkt door het afwijken van de norm en je anders voelen. Iets wat ook terug is te vinden binnen hoogbegaafdheid: hoogbegaafden willen graag snappen waarom dingen zijn zoals ze zijn, beschikken over een groot analytische denkvermogen en voelen zich vaak anders.
Daarnaast heeft iemand met een 6/2 profiel een 2-lijn. Een 2-lijn wordt gekenmerkt door het hebben van een natuurlijk talent, maar kan het zelf niet goed zien. Hoogbegaafden vergelijken zich ook vaak met de verkeerde norm (ik ben niet slim, want ik had geen 10’en op school), beseffen zich niet dat wat voor hen vanzelfsprekend is, voor anderen niet per se zo is (dit is toch normaal? Iedereen kan dit toch?) en zien hun eigen denken als gewoon, terwijl het eigenlijk extreem snel en diepgaand is (ik ben niet hoogbegaafd, ik denk gewoon veel na).
Dat betekent in de praktijk vaak lang zoeken naar jezelf en pas later ontdekken hoe je écht werkt. Jarenlang denken dat je ‘normaal’ bent, terwijl je brein eigenlijk razendsnel werkt. En je tegelijkertijd niet normaal voelen. Bovendien zullen anderen jouw talenten eerder dan jijzelf. Als je een 6/2-profiel hebt (zoals ik), dan heb je dus de ultieme combinatie van het zijn van een “laatbloeier” én niet kunnen zien hoe bijzonder je eigenlijk bent (nu is iedereen uiteraard bijzonder op zijn eigen manier, maar ik heb het nu over de specifieke eigenschappen die bij hoogbegaafdheid worden gezien) – totdat je de 30 bent gepasseerd (is geen vast gegeven, maar komt wel vaak voor). Dat verklaart (wat mij betreft) waarom veel meer mensen hoogbegaafd zouden kunnen zijn zonder dat ze het zelf doorhebben en/of hier pas veel later in hun leven achter komen. Want wat als er inderdaad veel mensen zijn die eigenlijk hoogbegaafd zijn maar waarvan het nooit is herkend? Omdat ze zichzelf niet als ‘bijzonder’ zagen of zien? En niet genoeg “opvallen”?
Daarnaast heb ik binnen mijn Human Design chart een aantal kanalen geactiveerd, die nauw samenhangen met de kenmerken van hoogbegaafdheid. Ik heb kanaal 23-43 (het kanaal van inzichten en doorbraken), kanaal 24-61 (het kanaal van diep nadenken en reflecteren) en kanaal 2-14 (het kanaal van je eigen weg bewandelen) geactiveerd. Dit verklaart mijn associatieve denkstijl, mijn vermogen om diep in materie te duiken en snel verbranden te leggen – allemaal typische hoogbegaafde kenmerken.
Ook heb ik zeven van de negen centra gedefinieerd, wat vrij veel is. Hierdoor kan ik (met momenten) enorm veel consistentie en kracht uitstralen, wat anderen in mijn omgeving kunnen opmerken en vergelijkbaar kan zin met de term “intens” – iets waar hoogbegaafdheid mee wordt geassocieerd. De term “wervelwind” is dan ook eigenlijk niet zo’n verrassing.
Misschien is de vraag “ben ik hoogbegaafd?” wel helemaal niet de juiste of relevante vraag om te stellen. Want misschien ben ik helemaal niet hoogbegaafd, maar heb ik een uniek energetisch profiel (volgens Human Design) dat een soortgelijk profiel geeft als veel hoogbegaafden en is het dus gewoon de expressie van mijn Human Design. Of misschien klopt het allebei wel?
Is het een kwestie van beter leren herkennen?
Veel hoogbegaafde vrouwen (en mannen) ontdekken pas op latere leeftijd dat ze hoogbegaafd zijn, omdat de hoogbegaafdheid nooit echt werden herkend. Doordat ze zich altijd hebben aangepast, hebben ze vaak niet door gehad hoe uniek hun manier van denken en voelen eigenlijk is. Dit kan later in het leven leiden tot identiteitsvragen (wie ben ik eigenlijk echt?), faalangst en perfectionisme (ik mag geen fouten maken), burn-out en/of bore-out (ik pas me aan, maar ik voel me leeg, doelloos en ondergewaardeerd). Gelukkig groeit het bewustzijn rondom hoogbegaafdheid en neurodiversiteit, waardoor steeds meer vrouwen (en mannen uiteraard) zichzelf beginnen te begrijpen en inzien waarom ze altijd anders hebben gevoeld.
Door dit patroon te herkennen, ontstaat er ruimte om het te doorbreken. Om niet langer alleen aan de verwachtingen van anderen te voldoen, maar eindelijk te ontdekken wie je écht bent.
Hoeveel "aangepaste schoolmeisjes" worden er over het hoofd gezien?
Het beeld van het ‘klassieke hoogbegaafde kind’, de leerling die altijd een 10 haalt en opvalt, is onvolledig. Er is een grote groep hoogbegaafden die niet wordt herkend, omdat ze zich aanpassen, zich bescheiden opstellen en hun echte potentieel niet laten zien. Hoogbegaafdheid gaat niet alleen over uitzonderlijke prestaties, maar ook over denkprocessen, aanpassingsvermogen en diepgaand voelen (iets waar ik mij ook in herken, maar in deze blog even achterwege heb gelaten).
Misschien herken je jezelf hierin. Misschien herken je je kind, je zus, of een vriendin. Hoeveel aangepaste schoolmeisjes lopen er rond zonder te weten hoe uitzonderlijk ze eigenlijk zijn?
Let op: deze blog is gebaseerd op mijn persoonlijke ervaringen en inzichten rondom hoogbegaafdheid en neurodiversiteit. Ik ben geen diagnostisch expert op dit gebied, en de informatie in deze blog is niet bedoeld als officiële diagnose of professioneel advies. Hoogbegaafdheid is een breed en individueel spectrum, en hoe het zich uit, kan voor iedereen anders zijn. Herken jij jezelf in bepaalde kenmerken en wil je hier dieper op ingaan? Dan raad ik aan om je verder te verdiepen of contact op te nemen met een specialist in hoogbegaafdheid.